Sosna zwyczajna

Iglaste, żywiczne drzewo o igłach zebranych po dwie na krótkopędzie. Wykazuje dużą zdolność przystosowania do trudnych warunków środowiska – ubogiej gleby, czy ostrego klimatu, silnych wiatrów.

Pokrój bardzo zmienny: nad brzegiem morza spotykamy sosny przechylone pod wpływem wiatrów, natomiast w zwartym sosnowym drzewostanie – okazy o wysokim, strzelistym (tzw. „gonnym”) pniu i wysoko osadzonej koronie. Rosnące samotnie sosny rozbudowują szerokie, parasolowate korony. Młode drzewa mają stożkowy, „choinkowy” kształt.

U dołu złożona z grubszych, brązowawych płytek, wyżej jest coraz cieńsza – przypomina rudawy pergamin. Warto zapamiętać, że ciemna u dołu i jasna u góry kora jest jedną z najbardziej charakterystycznych cech sosny zwyczajnej.

Igły dłuższe niż świerkowe, zawsze złączone po dwie, wąskie i zaostrzone. Posiadają kanały żywiczne, stąd po roztarciu wydzielają zapach (olejek eteryczny). Żyją maksymalnie 3 lata.

Sosna zwyczajna  jest gatunkiem rozdzielnopłciowym i jednopiennym. Żółte męskie kwiatostany wyrastają poniżej szczytów gałązek. Produkują dużo lekkiego pyłku, roznoszonego przez wiatr; w okresie pylenia sosny, pyłek zbiera się po deszczach na brzegach wód, np. tworzy żółty pasek na obrzeżach kałuż, czy brzegach jezior. Kwiaty żeńskie, ciemnoróżowe i drobne, są zebrane w szyszkowate kwiatostany, osadzone na szypułkach, na szczytach gałązek..

Jako roślina nagozalążkowa, sosna wykształca nasiona ukryte w szyszkach, które po dojrzeniu i otwarciu rozsiewane są przez wiatr i ptaki. Drobne, jajowate, brązowe nasienie jest zaopatrzone w wydłużone, błoniaste skrzydełko. Dzięki niemu leci skośnie w powietrzu, jednocześnie kręcąc się, jak śmigło. Nasiona chętnie wydziobywane są w „kuźniach” dzięciołów i wyjadane przez wiewiórki. 

• Jest to główny gatunek tworzący współcześnie drzewostany w polskich lasach. Był od około dwustu lat powszechnie sadzony, ze względu na dość szybki wzrost i niewielkie wymagania glebowe, a jednocześnie duże zapotrzebowanie na jego drewno. 
• Igłami sosny żywią się niektóre ptaki, np. głuszec.
• Sosna może dorastać do ponad 40 m i dożywać ponad 600 lat. Przeważnie jednak ginie w wieku rębności – ok. 120-140 lat.
• Sosnę zwyczajną od sosny czarnej różnią m.in. krótsze igły (sosna czarna – do 18 cm) oraz dwubarwna kora (u sosny czarnej ciemna i spękana).
• Dawniej używano jej do budowy łodzi, gdyż wysoka żywiczność drewna chroniła je przed butwieniem.
• Z żywicy od dawna uzyskuje się terpentyną a pozostałością po procesie destylacji jest kalafonia, która poprawiała przyczepność obuwia tancerzy, smarowano nią włosia smyczków oraz dłonie gimnastyków i piłkarzy ręcznych.