Lipa drobnolistna

Drzewo powszechnie znane dzięki swoim pachnącym, miododajnym kwiatom. Od niepamiętnych czasów darzona sympatią i szacunkiem i uważana za jedno z najszlachetniejszych drzew. Jedną z naszych lip opisał Jan Kochanowski we fraszce „Na lipę”. Występuje w lasach (głównie w grądach), ale również często jest sadzona w parkach, przy domach, a także przy drogach, budując piękne aleje. Jest dobrze przystosowana do naszych warunków klimatycznych.

Duże, długowieczne drzewo liściaste. Korona (jeśli w jej kształt nie ingeruje człowiek) jest regularna – szerokojajowata lub kulista. 

Ma szary kolor. Bywa silniej spękana niż u lipy szerokolistnej (nierzadko przypomina korę klonu zwyczajnego), z licznymi pęczkami pędów odroślowych. Lipa drobnolistna ma przeważnie grubszy pień, niż lipa szerokolistna.

Liście mają sercowaty kształt i charakterystycznie zakończony wierzchołek. Są szersze, niż dłuższe, z  piłkowanym brzegiem. Na górnej stronie są żywozielone, dolna ich strona jest jaśniejsza. Od innych lip można je odróżnić oglądając kępki włosków na spodniej stronie (tzw. domacje) w miejscach, gdzie nerwy się rozgałęziają – u lipy drobnolistnej są one zawsze rudawe.

Kwiaty zebrane w pęczki, mają jasnożółtą barwę i wydzielają intensywny, przyjemny zapach. Kwiaty są obupłciowe, wierzchotki są mniej lub bardziej wzniesione, nawet sterczące ponad liśćmi, pręciki często tak długie jak płatki. Produkują dużo nektaru, z  którego pszczoły chętnie robią miód. Pora kwitnienia przypada na lipiec, stąd właśnie nazwa tego miesiąca.

Owocem są małe, kuliste, twarde orzeszki zebrane w pęczki. Wygląd owoców ma duże znaczenie przy rozpoznawaniu różnych gatunków lip np. w zieleni miejskiej i w parkach.    

Pąki wierzchołkowe są spiczasto jajowate, lekko spłaszczone bocznie. Łuski pąków zwłaszcza od strony nasłonecznionej połyskują na czerwonawo od strony ocienionej są zielonkawe są zróżnicowane pod względem wielkości, niższa sięga zaledwie środka, wewnętrzna okrywa pąk całkowicie.

• Obok dębów, lipa jest jednym z najbardziej długowiecznych europejskich drzew liściastym – bez trudu dożywa 500 lat.
• Dla Słowian lipa była świętym symbolem Łady – Bogini miłości, spokoju i piękna.
• Drewno lipy jest miękkie, z delikatnie zarysowanymi słojami a przy obróbce nie paczy się i nie łupie – dlatego jest ulubionym drewnem rzeźbiarzy. Figury do sławnego ołtarza, znajdującego się w kościele Mariackim w Krakowie, autorstwa Wita Stwosza, zostały wykonane z drewna lipowego.
• Dawniej naczynia kuchenne wykonano ręcznie, zgodnie z tradycyjną, rzadko dzisiaj stosowaną, techniką tzw. metodą „dłubania” w drewnie lipowym, przy pomocy prostych narzędzi. Zapewne nawet dziś wiele osób posiada w swojej kuchni jakąś lipową łyżkę.
• Węgiel ze spalonego drewna lipy wykorzystywano do rysowania i produkcji prochu strzelniczego.
• Hydrolat z kwiatów lipy działa przeciwzapalnie, łagodzi podrażnienia, sprzyja gojeniu wyprysków oraz zmniejsza przekrwienie skóry i zaczerwienienie.
• Polski przyrodnik i ksiądz katolicki Jan Kluk podawał że ze mielonych orzeszków lipowych robiono rodzaj czekolady.
• Wyjątkowe właściwości miodu lipowego czy herbaty z kwiatów zna każdy, nie tylko zielarz. To doskonały środek napotny, uspokajający, łagodzący kaszel, leczący anginę… Napar z kwiatów może być też wyśmienitą bazą do orzeźwiającego sorbetu.
• Suszone i pokruszone lub zmielone liście w niektórych regionach dodawano do pieczenia chleba. Młode liście lipy są bardzo smaczne i delikatne - warto przygotować z nich sałatkę!