Poznajemy drzewa i krzewy

Bez czarny

O drzewie

Nazywany też dzikim bzem czarnym, rośnie na żyznym podłożu, w cienistych, wilgotnych zaroślach i lasach oraz na siedliskach ruderalnych, a nawet na ruinach; dobrze znosi zanieczyszczenia powietrza. Cała roślina jest trująca (również kwiaty i owoce!), zanim podda się jej części gotowaniu czy suszeniu.

Pokrój

Bez czarny przybiera pokrój krzewu, a rzadziej małego drzewka. Starsze pędy są łukowato zagięte.

Kora

Jasnoszara i popękana.

Liście

Duże, złożone liście, na spodniej stronie są owłosione wzdłuż nerwów. Po roztarciu nieprzyjemnie pachną. Na pędach ułożone są naprzeciwlegle.

Kwiaty

Drobne kwiaty, o białokremowej barwie, intensywnie i niezbyt przyjemnie pachnące, zebrane są w okazałe podbaldachy. Są jadalne (nie na surowo!) i można je smażyć w cieście naleśnikowym oraz robić z nich lecznicze syropy.

Owoce

Błyszczące, czarne kulki – zimowy przysmak ptaków. Dla człowieka są jadalne po ugotowaniu i usunięciu pestek; doskonałe do wyrobu soku, o wysokiej zawartości witaminy C oraz o pięknej barwie.

Pędy

Jajowate pąki szczytowe występują po 2, rzadziej po 3; nie są większe niż pąki boczne. Te ostatnie – lekko odstają od osi pędu.

Ciekawostki

  • Suszone kwiaty i owoce są znanym od bardzo dawna surowcem do wyrobu leków. 
  • Czarny bez jest rośliną nitrofilną, czyli azotolubną, to znaczy, że do swojego wzrostu wymaga gleby bogatej w związki azotowe.
  • Trująca substancja, zawarta w czarnym bzie to sambunigryna. Jej nazwa pochodzi od łacińskiej nazwy bzu czarnego – Sambucus nigra.
  • Nieustannie odrasta z podstawy ale jeśli młode pędy będą regularnie ścinane lub obgryzane przez zwierzynę wykształca pojedynczy pień i wtedy sprawia wrażenie bardzo starego drzewa.
  • Ciemnopurpurowe jagody można jeść kiedy są dojrzałe, ale bez gotowania mają lekko toksyczne działanie, by chcąc zwiększyć odporność pamiętaj o obróbce termicznej.
  • W medycynie ludowej wykorzystywano leki przygotowane z różnych części rośliny. Herbata z kwiatów leczy kaszel i przeziębienie (istnieją też dowody, ze przyśpiesza proces zdrowienia po grypie). Owoce (po obróbce termicznej) bywają wykorzystywane do robienia przetworów czy nalewek. Europejscy zielarze często stosują także korę czarnego bzu. Wyciąg z owoców obniża poziom cholesterolu i trójglicerydów.
Sprawdź ile się nauczyłeś

Zachęcamy do korzystania z testów online sprawdzających zdobytą wiedzę o drzewach i krzewach.
Przygotowaliśmy tryb nauki i tryb testu (ograniczenie czasowe).
Życzymy powodzenia :)
 

Przejdź do góry strony