Poznajemy drzewa i krzewy

Wierzby

O drzewie

Wielka różnorodność gatunków i odmian wierzb sprawia, że często nie jest łatwo określić przynależność do gatunku. W Polsce z tego rodzaju jest aż 25 gatunków rodzimych; najczęściej spotykamy wierzbę szarą (czyli łozę), iwę oraz wierzbę białą i kruchą. Wierzby drastycznie przycinane tworzą głowiaste formy – ich szpalery stanowią nieodłączny symbol krajobrazu rozległych dolin rzecznych i nadmorskich terenów depresyjnych (jak np. Żuławy Wiślane) środkowej Europy. 

Pokrój

I tu zaznacza się wśród gatunków wierzb ogromna zmienność: od karłowatych krzewinek (np. wierzba alpejska), przez krzewy (łoza, wierzba purpurowa, czyli wiklina), niskie drzewka (iwa), po wysokie drzewa wierzby białej i kruchej, o grubych pniach. 

Kora

Kora wierzb jest różnej barwy u poszczególnych gatunków, a m.in. ciemnoszara, brunatna, żółta,  z wiekiem pęka, tworząc wyraźne żłobienia. Zawiera substancje wykorzystywane w lecznictwie (np. kwas salicylowy), znane od tysięcy lat i wykorzystywane w przemyśle farmaceutycznym.

Liście

Pojedyncze, o bardzo zmiennym kształcie, w zależności od gatunku, jak np. podłużne, o wrzecionowatym kształcie, u wielu wierzb pokryte włoskami, jak m.in. wierzby białej. U wierzby iwy są szerokojajowate lub eliptyczne i od spodu pokryte szarawym filcem. Na zdjęciu (od lewej): wierzba biała, wierzba purpurowa, wierzba szara (łoza).

Kwiaty

Drobniutkie kwiaty wierzb, zebrane w kotkowate kwiatostany, mimo swej niepozorności lubiane są przez owady. Popularne bazie – ludowy symbol wiosny – to właśnie nierozwinięte jeszcze kwiatostany wierzb, przede wszystkim wierzby iwy, posiadającej kotki jajowate i najbardziej okazałe spośród naszych wierzb. Na zdjęciu (od lewej): kwiatostan męski, kwiatostan żeński.

Owoce

Drobne torebki, w których ukryte są nasiona z białym puchem, podobnie, jak u topoli. Koniec torebki pęka, wywijając się na zewnątrz, co umożliwia wysypywanie się wierzbowych nasion, rozwiewanych następnie przez wiatr.

Ciekawostki

  • Cechą wierzb jest duża zdolność tworzenia odrośli, nawet na ściętych pniach i wielka łatwość rozmnażania większości gatunków z sadzonek – nawet niewielkie gałązki, które wpadły do wody, czy wetknięto je w wilgotną glebę, mogą dać początek dużym drzewom. 
  • Wierzbowe gałązki, zwane popularnie wikliną, są od pradziejów surowcem do wyrobu mioteł, koszy i  koszyków oraz innych przedmiotów, a nawet mebli (jak np. kołyski, fotele).
  • Łatwość z jaką wierzba ukorzenia się oraz szybkość z jaką odrasta były od dawna wykorzystywane w tradycyjnych kulturach do umacniania niestabilnych brzegów rzek i zapobiegania erozji.
  • Z drewna wierzby powstaje bardzo dobry węgiel drzewny, ceniony głównie przez rysowników.
  • Kora wierzby zawiera kwas salicylowy, który skutecznie uśmierza ból i tę jego właściwość znano wszędzie, gdzie rosły wierzby. W XIX w. chemicy zsyntetyzowali inną wersję tego związku – kwas acetylosalicylowy , znaną powszechnie pod nazwą aspiryny.
  • Ogłowione wierzby żyją dłużej niż nieprzycinane i stanowią charakterystyczny obraz krajobrazu nizinnego i moczarowego – gdzie zwykle rosną.
Sprawdź ile się nauczyłeś

Zachęcamy do korzystania z testów online sprawdzających zdobytą wiedzę o drzewach i krzewach.
Przygotowaliśmy tryb nauki i tryb testu (ograniczenie czasowe).
Życzymy powodzenia :)
 

Przejdź do góry strony